Bir çift, 6 ay bebek sahibi olmayı deneyip olamıyorsa kısırlık tedavisine başvurabilir. Kadının yaşı 40 üstü ise bu süre 4 aydır. Kısırlık tedavilerinin en etkilisi olan tüp bebek işlemi, baba adayından seçilmiş spermler ile anne adayından toplanan yumurtaların aynı kaba koyulup laboratuar ortamında döllenmesi demektir. Döllenmenin daha kesin olabilmesi için, spermle yumurtanın kapta doğal olarak döllenmesini beklemek yerine, ileri bir teknik olan mikroenjeksiyon yöntemi ile spermler yumurtanın icine özel bir aletle tek tek yerleştirilir. Bu yöntemin adı ICSI’dir. Tüp Bebek
Teksen Çamlıbel ve Jinemed, tüp bebeğin ve ICSI’nin Türkiye’de ilk uygulayıcılarındandır. Türkiye’nin ve İstanbul’un ilk özel tüp bebek merkezi Jinemed’dir. Jinemed aynı zamanda İstanbul’un da ilk özel tüp bebek merkezidir. Laboratuar ortamında sperm ve yumurtanın birleştirilmesi sonucu oluşan embryolardan 1 veya 2 tanesi seçilerek annenin rahmine verilir. Bu işleme embryo transferi denir. Embryo transferi, anestezisiz bir işlemdir. Tüp bebek, kadında yumurtalık kanallarının (tüplerinin) tıkalı olması, kanalların hiç olmaması, yumurta kaynağının az olması, erken menopoz durumunda, erkekte spermin yetersizliği sebebiyle, endometriozis (çikolata kisti) durumunda, aşılamanın sonuç vermediği durumlarda yapılır.
Tüp bebek tedavisi, sırasıyla; muayene, ilaç tedavisi ve takip, yumurta toplama, embryo transferi, gebelik testi olarak ilerler. Tüp bebek tedavisi bir kaç kez denemeden sonra da sonuç vermiyorsa, bazı özel durumlar söz konusu olabilir ve “niye tutmadı testleri” denen özel testler gerekir. Eşler arasında dokusal uyuşmazlık, annenin rahminin bebeği yabancı doku gibi algılıyor olması, bazı pıhtılaşma sorunları gibi tüm bu “niye tutmadı” testleri kliniğimizde en ileri teknoloji ile yapılmaktadır.
Tüp Bebek
Tüp bebek kimlere yapılır? Tüp Bebek Nasıl yapılır?
Başarı şansını neler arttırır, başarısızlık neden olur? Başarısız tüp bebek denemelerinden sonra neler yapılabilir?
Kaç yaşına kadar tüp bebek yapılabilir? Kimlere tüp bebek yapılamaz ?
Tüp bebek günümüzde hala pahalı bir tedavidir ve ekonominin bozulduğu bu zamanlarda biraz daha da zorlaşmıştır.
Normal gebelik nasıl oluşmaktadır?
Tüp bebeğin nasıl olduğunu anlamak için önce bir kadının nasıl gebe kaldığını kısaca anlatmamda fayda var. Sperm vajinaya geldikten sonra rahim ağzına ulaşır. Rahim ağzında elverişli salgı bulabilir ise ‘’ ki bu sadece yumurtlama günleri civarında elverişli olmaktadır ‘’ oradan da içeri doğru girer. Girerken spermin kuyruklarının getirdiği ileri hareketle rahim içi sıvıda yüze yüze yumurtalık kanallarına kadar ilerler. Bu arada yumurtaya ilerleme yolunda spermlerin büyük bir çoğunluğu kaybedilir. Sperm kanala girdikten sonra gerek kendi kuyruk hareketi gerekse kanalların içindeki tüycüklerin hareketi ile yumurtalığa doğru yol alır ve kanala girdikten 3- 4 saat sonra yumurta ile karşılaşır.
Tabi yumurtanın da hikâyesini kısaca özetlememiz uygun olur.
Bütün bunlar olurken ( âdetin yaklaşık 14. günleri civarında ) kadının hormonlarının etkisi ile yumurtalıktaki, o ayın seçilmiş yumurtası büyümeye başlar ve yaklaşık 2 cm çapına ulaşınca da yumurtanın kabuğunu delerek dışarıya çıkar. Bu arada yumurtanın çatlamadan önce salgıladığı kimyasal maddelerinde etkisi ile yumurtalık kanalının yumurtalığa bakan püskülümsü ucu yumurtalığın üzerine kapanır ve yumurta direk yumurtalık kanalının içine düşer. Bundan sonra yumurtalık kanalındaki tüycüklerin etkisi ile ilerleyerek bir süre sonra spermle yumurtalık kanalının ortasında buluşur. Bu noktada yüzlerce sperm yumurtanın dış kabuğuna yapışır bunu delerek içeri girmeye çalışır. Bunu genelde sadece bir tanesi başarır ve yumurtanın kabuğundan içeri girer. Daha sonra sıvıdan geçerek yumurtanın çekirdeğine ulaşır ve burada karşılıklı etkileşim ile döllenme dediğimiz olay olur. Yumurta yaklaşık 24 saat sonra ikiye, 48 saat sonra 4 hücreye bölünür…
Birkaç gün sonra da yine yumurtalık kanalındaki tüycüklerin etkisi ile döllenmiş yumurta geriye doğru yol alır ve rahmin içine düşer. Bu arada çok elverişli hale gelmiş olan rahmin iç zarı üzerine yapışır ve kendi salgılandığı maddelerle zarın derinliklerine yerleşir, kan damarları ile bağlantı kurar ve embriyo veya ilk insan hücreleri burada hızla büyümeye başlarlar. Bundan sonra yapılan gebelik testi, gebelik olduğunu gösterir. Bu karmaşık ama mükemmel sistem bazı çiftlerde bu şekilde işlememektedir. Yani ya vajinaya boşaltılan sperm sayısında ciddi azalmalar veya hareketsizlikler ve şekil bozuklukları mevcuttur veya kadından kaynaklanan bazı sorunlar vardır. Kadınlarda sıklıkla rahmin içinde rahim zarının elverişli olmasını engelleyebilecek myomlar, polipler veya çok ince zar oluşumu gebelikte sorun yaratabilir. Ayrıca yumurtalık kanalları çok önemli işlev görmektedirler ve bunlar bazı kadınlarda çift taraflı bazen tek taraflı tıkalıdır veya geçirilen iltihap ya da doğuştan olan bazı eksikler nedeniyle yumurtalık kanalı içi tüycükleri işlevini göremezler ve yumurta ile spermi bir araya getiremezler.
Yine bazı durumlarda yumurtalıktan yumurta her ay üretilemez veya üreyen yumurta çatlayıp ta yumurtalığı terk edemez. Buna ek olarak karın içinde yumurtalık kanalının yumurtalığın üzerine kapanmasını engelleyecek şekilde yoğun yapışıklıklar olabilir ve bunlar kanal ve yumurtalığın birbiri ile irtibatını bozabilir. Eskiden geçirilmiş karın içi ameliyatlar ve yoğun iltihaplarda bunu yapabilir. Buna ek olarak yine kadınlarda adet kanının kısmen içeriye akması ile izah edilebilen endometriozis denilen bir hastalık vardır.
Bu hastalıkta rahim zarı parçacıkları karnın değişik yerlerinde bulunurlar ve her adet döneminde onlarda kendi adetlerini görerek etrafta ağrı, yapışıklık ve salgıladıkları maddelerin etkisiyle de yumurtalığın yumurtlayamamasına veya döllenememesine veya rahme yapışamamasına yol açabilirler. Son olarak da sebebi bilinmeyen bir kısırlık grubu vardır ki; bu grupta her şey normaldir ama bir şekilde çocuk olamamaktadır. Bu olgularda da bazen son çare tüp bebektir. Hastalarımızın ilk başvurularda geçmişte yaptırmış oldukları tüm tetkik ve tedavilerine ait dökümanları getirmeleri önemlidir. Geçmişte yaptırılmış olan tetkiklerden gerekli olduğu düşünülenler yeniden tekrarlanır. Bu verilere dayanarak tüp bebek tedavisinin gerekliliği ve zamanına sizinle birlikte karar verilecektir. Eğer tanı ve laboratuvar sonuçları uygunsa tüp bebek tedavisinden önce 3-6 ay süre ile ilaç ile yumurtlama tedavisi ve inseminasyon (aşılama) denenebilir.
Tüp Bebek Uygulamasında Hormon Tedavisi
Bu tedavide amaç vücutta salgılanan üremeye ait hormonların zamansız ve düzensiz etkilerinin (erken yumurtlama vs.) önlenmesidir. Yapılacak işlem hastanın hormonlara cevabına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. ılk olarak hormonlar baskılanır, sonrasında ise istediğimiz oranda yumurta hücresi elde etmek amacı ile yumurtalıklar uyarılır. Hormonların Baskılanması
Genel olarak; adetin 21. ya da 2. gününde hormonları baskılayacak ilaçlara başlanır. Bu amaçla kullanılan ilaçlar çoğunlukla cilt altına uygulanan aşı niteliğinde ilaçlar olup, nadiren burun spreyleri de kullanılmaktadır. Baskılanma süresi, hastalar arasında farklılık göstermekte olup, 1 ila 3 hafta arasındadır. Bu süre sonunda hasta adet gördüğünde kandaki hormon değerleri incelenir. Programa katılan hastaların %5’inde bu dönemde hormonlar baskılanmadığı için program durdurulabilir. Bu hastalar daha sonraki bir dönemde tekrar programa katılabilirler.
Yumurtalıkların Uyarılması
Hormon seviyeleri istenen düzeye inmiş olan hastalarda yine cilt altına yapılacak olan FSH içeren enjeksiyonlar ile yumurtalıklar uyarılarak çok sayıda yumurta hücresinin gelişimi sağlanır.
ılaçların uygulanmaya başlaması ile birlikte hastalardaki folikül (içinde yumurta olan kese) gelişmeleri ultrason ve kan tetkikleri ile izlenir. Bu tetkiklerin yapılma sıklığı sizi takip eden doktor tarafından belirlenmekte olup, hastadan hastaya farklılıklar göstermektedir. Folikül gelişim süresi de hastalar arasında farklılık göstermekte olup, 1 ile 3 hafta arasında değişmektedir.
Programa katılan hastalar arasında %10 kadarı uygun yumurtalık cevabı olmadığı için programı iptal etmek durumunda kalabilirler. Bu karar hasta ile doktoru tarafından birlikte verilir. ıptal edilen olgular gerekli takip altında ve farklı ilaç protokolleri ile yeniden programa katılabilirler. Bu dönem içinde yapılan ultrasonografi (USG) incelemeleri, vajinal yoldan yapılmaktadır.
Bu yöntem karından yapılan incelemelerden daha detaylı bilgi edinilmesini sağlamakta ve idrar kesesinin dolu olmasını gerektirmediğinden daha zahmetsiz olmaktadır. USG görüntüsünde, koyu renkli oval şekiller görünmekte olup (folikül), yapılan ölçümlerle büyüme değerlendirilmektedir. Bu görüntüler yumurta hücresinin içinde büyüdüğü sıvı dolu keseciklerdir, yumurta hücresinin görülmesi mümkün değildir. Bu nedenle yumurta toplama işlemi sonrasında toplanan yumurta hücre sayısı ile ultrasonografide belirlenen kese sayısı birbirinden farklı olabilmektedir.
Tüp bebek programının ilk aşaması olan bu işlemler içinde özellikle folikül takipleri için çağrılan hastaların verilen randevu saatine uyması çok önemlidir.
Size yapılacak olan folikül takip işlemi ile alınacak kan hormon değerleri günlük olarak değerlendirilmekte olup ilaç dozlarınız tüp bebek ekibi tarafından dikkatle değerlendirilmektedir.
Bu nedenle zamanında yapılamayan tetkikler programın iptaline kadar gidebilecek sonuçlar doğurabilir.
Yumurtalıkları Uyaran ilaçlar
GnRH Analog ve Antagonistleri:
GnRH beyinde hipothalamus dediğimiz bezden belirli aralıklarla salınan bir hormondur.
Bu hormon hipofiz bezine etki ederek buradan FSH ve LH dediğimiz hormonların üretimine yol açar.
FSH ve LH da yumurtalıklara etki ederek yumurta gelişimini düzenler.
Bu olay her ay düzenli olarak tekrarlanmaktadır.
GnRH anologu ilaçlar yani GnRH gibi etki eden ilaçlar devamlı kullanılırsa hipofizden FSH ve LH salınmasını engeller ve yumurtalıklar uyarılmayarak tamamen sessiz bir duruma geçer.
FSH ve LH içeren ilaçların dışarıdan verilmesi ile daha fazla sayıda follikül aynı anda uyarılır.
GnRH anologları hastanın durumuna göre kullanılır ve her hasta için kullanım şekli ve miktarı değişebilir, ya da hiç kullanılmayabilir.
GnRH antogonistleri ise yumurtalıkları baskılamak için kullanılan diğer bir ilaçtır ve yapıldığı andan itibaren baskılayıcı etkisini gösterir. Gereken hastaya günlük olarak kullanılır.
Gonodotropinler:
Yumurtalıkların uyarılması için kullanılan HMG veya FSH hormonu içeren ilaçlardır.
HMG veya FSH yumurtalıkları yumurta gelişimi için uyarır ve yumurtaların olgunlaşmasını sağlar.
HMG menopoza girmiş kadın idrarından elde edilen FSH ve LH içeren bir ilaçtır.
Bu ilaçlara genel olarak kanamanın 3. günü başlanmakla birlikte değişik günlerde de başlanabilir.
Bunlar yumurtalıkları uyararak yumurtaların birden fazla sayıda gelişmesini sağlar.
Ancak her hastanın cevabı farklı olacağından ultrason ve estrodiol hormon tahlili ile yakından takip edilmesi ve ilaç dozunun ayarlanması gerekmektedir.
İlaç dozunun ayarlanmasında hastanın yaşı, yumurtalıklarının yapısı, bazal hormon düzeyi ve daha önceki uygulamalar göz önüne alınır.
ıçerisinde FSH ve çok az miktarda LH içeren ilaçların bazı hastalarda kullanımı avantajlı olduğunda tercih edilmektedirler.
Ayrıca Rekombinanat teknoloji ile üretilen saf FSH ve LH içeren ilaçlar da gereken hastalarda dozları ayarlanarak kullanılabilmektedir.
Yumurta Olgunlaştıran Son Enjeksiyon:
Takipler sonucunda foliküllerde istenilen sayı ve büyüklüğe, rahim içi dokusu istenilen düzeye erişildiğinde, hastalara yumurtanın olgunlaşmasında son aşamayı hazırlayacak olan HCG enjeksiyonu tarif edilir. Tüp bebek uygulamalarında bu iğnenin yapılışı büyük önem taşımaktadır. Foliküller bu iğnenin yapılmasını takip eden 36-40 saat içerisinde çatlayacak ve içlerindeki yumurta hücreleri üreme kanallarına atılacaktır. Tüp bebek işleminde amaç bu foliküllerin çatlamasından önce yumurta hücrelerinin laboratuvar ortamına ulaştırılmasını sağlamaktır.
Bu amaçla iğne yapıldıktan sonraki 35. saatte işlemin gerçekleştirilmesi gerekmektedir; ayrıca HCG iğnesinin yapılacağı gün, saati, dozu hastalara sözlü ve yazılı olarak tarif edilecektir.
Genellikle HCG saat 20.00’ den sonra yapılmaktadır. İğnenin yapıldığı gün ise yumurtalıkların uyarılmasını sağlayan ilaçları kullanacağınız son gündür. Yumurtalıkların uyarılması ve çatlatılması tedavinin en önemli bölümü olup doktorun açıklamaları dikkatle dinlenmelidir.
Yumurta Toplama işlemi:
Yumurta toplama işleminin tarih ve saati size HCG tarif edildiği gün belirtilecektir. Yumurta toplama işlemi ameliyathane ortamında steril şartlarda yapılmaktadır.